انجام هر عمل جراحی در کنار مزایایی که برای بیمار به همراه دارد با یکسری عوارض نیز همراه است.
عمل تعویض مفصل زانو نیز جزو آن جراحی ها است که ممکن است در بیمار عوارضی را ایجاد کند.
این جراحی معمولا با میزان موفقیت زیادی همراه است اما باز هم احتمال بروز عوارض تعویض مفصل زانو در آن صفر نیست و ممکن است بیمار را با عوارضی همراه کند که یا ناشی از جراحی بوده و یا اینکه به دلیل واکنش بدن بیمار رخ می دهد.
عوارض احتمالی پس از تعویض مفصل زانو
عوارض تعویض مفصل زانو به قرار زیر است:
عفونت زانو پس از جراحی
عفونت جزو عوارض تعویض مفصل زانو است اما در درصد پایینی از افراد رخ می دهد.
عفونت ایجاد شده از جراحی تعویض مفصل زانو به دو صورت رخ می دهد:
عفونت زودرس
عفونت زودرس و یا اولیه تا ۶ هفته اول بعد از جراحی ظاهر میشود و دلیل آن وجود باکتری های پوستی است که از طریق برش ایجاد شده برای جراحی وارد بدن میشوند.
برای درمان این عفونت ها آنتی بیوتیک برای چند هفته ای تجویز می گردد.
عفونت های دیررس
این عفونت ها حداقل ۶ هفته زمان می برد تا آشکار شود و دلیل آنها وجود باکتری در خون است که به مفصل وارد شده و موجب ایجاد عفونت می گردند.
درمان کردن این نوع عفونت ها سخت بوده و ممکن است موجب برداشتن مفصل مصنوعی زانو شود.
آنتی بیوتیک هایی که پزشک بعد از جراحی برای بیمار تجویز می کند برای پیشگیری از بروز عفونت است و بهتر است کامل و به موقع مصرف شوند.
لخته شدن خون
از دیگر عوارض ناشی از جراحی مفصل زانو لخته شدن خون است که به دلیل آسیب رسیدن به رگ های خونی و یا حرکت نکردن بیمار برای چند روز که موجب کاهش جریان خون و بروز لخته خون میشود، رخ می دهد.
به لخته شدن خون در رگ های عمقی پا، ترومبوز ورید عمقی می گویند.
در صورت وجود لخته خون و آزاد شدن آن و حرکت از طریق جریان خون، ممکن است لخته خون موجود به ریه ها رفته و موجب انسداد جریان خون گردد و آمبولی ریه را به وجود آورد که بسیار برای بیمار عارضه ای تهدید کننده است.
برای پیشگیری از این عارضه بهتر است بیمار بعد از جراحی شروع به راه رفتن کند و یا از زانو بند های مناسب استفاده نماید تا لخته خون ایجاد نشود.
محدودیت حرکتی
با انجام جراحی تعویض مفصل زانو فرد بیمار ممکن است با محدودیت حرکتی در نوع نشستن و بلند شدن، بالا و پایین رفتن از پله ها و … مواجه گردد که با انجام فیزیوتراپی و ورزش کردن می تواند دامنه حرکتی خود را افزایش دهد.
درد مزمن پس از تعویض زانو
وجود درد و متورم شدن زانو بعد از جراحی جزو عارضه های شایعی است که بعد از جراحی ایجاد میشود و در هر فرد شدت آن متفاوت است.
برای کنترل شدن درد و تورم پزشک دارو هایی را برای بیمار تجویز می کند تا شدت این عارضه ها را به حداقل برساند.
چنان چه درد مزمن باشد و طولانی مدت در بیمار وجود داشته باشد پزشک باید درمان های دیگر را برای آن به کار بگیرد.
برای کاهش ورم ایجاد‌‌شده می توان از کمپرس یخ استفاده نمود به این صورت که یخ را با پارچه ای پوشانده و روی محل ورم برای یک ربع بگذارید و سپس بردارید.
این کار را چند بار در روز تکرار کنید تا تورم بروز یافته کاهش یابد.
آسیب دیدن عصب ها و شریان ها
گاهی اوقات حین جراحی عصب ها و رگ ها آسیب می بینند و موجب بروز ناراحتی عصبی در فرد میشوند.
در این شرایط ممکن است نیاز به انجام جراحی دوباره برای فرد باشد، زیرا عصب آسیب دیده ممکن است موجب از دست دادن حس و حرکت آن ناحیه شود.
این عارضه گاهی اوقات دائمی بوده و برای همیشه بیمار را درگیر می کند پس باید حتما سعی کنید جراحی را توسط جراحی حرفه ای و با تجربه انجام دهید تا ریسک این عارضه به حداقل برسد.
سفتی و خشکی زانو
سفتی و خشکی ایجاد شده بعد از تعویض مفصل زانو جزو عوارض جانبی جراحی زانو بوده و معمولا قابل درمان است.
سفتی ایجاد شده ممکن است در هنگام بالا و پایین رفتن از پله ها، پیاده شدن فرد از ماشین و یا زمان نشستن برای وی مشکلاتی را به وجود آورد.
برای درمان کردن سفتی و خشکی زانو بعد از جراحی و یا جلوگیری از بروز آن باید از فیزیوتراپی، انجام مداخلات جراحی جزئی و یا در موارد خیلی کم تجدید جراحی زانو استفاده کرد.
از علت های سفتی و خشکی بعد از جراحی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- سفت شدن مفصل پیش از انجام جراحی
- استفاده از عمل جراحی در قسمت زانو پیش از این عمل
- ابتلا به بیماری های ریوی و دیابتی و یا بیماری افسردگی
- مدیریت نکردن درد بعد از جراحی و فیزیوتراپی
- خونریزی پس از جراحی
خونریزی در زمان جراحی و بعد از آن جزو عارضه های شایعی است که رخ می دهد.
خیلی کم پیش می آید که بیمار حین جراحی خون زیادی را از دست بدهد و به تزریق خون احتیاج داشته باشد.
بعضی مواقع با انجام جراحی خون زیر پوست جمع شده و موجب متورم شدن آن ناحیه می گردد در این شرایط باید حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
- آسیب به بافت های اطراف زانو
- صدای کلیک زانو
چون مفصل مصنوعی و درست شده از فلز و پلاستیک است ایجاد صدای ترکیدن و یا کلیک در زمان جلو و عقب کردن و خم کردن زانو طبیعی است و چنان چه همراه با درد نباشد مشکلی ندارد.
از دلایل مهم کلیک زانو می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وجود التهاب در بافت همبند
- حرکت کردن بافت نرم قرار گرفته روی ایمپلنت
- ایجاد شکستگی در ایمپلنت
- طراحی مربوط به ایمپلنت
- ایجاد مشکلاتی در مفصل مصنوعی
ممکن است مفصل مصنوعی جدید دچار شلی، فرسودگی و یا عدم ثبات شود که با درد و سفتی مداوم همراه میشود.
پس زدن ایمپلنت
پس زدن ایمپلنت شکست در جراحی تعویض مفصل زانو محسوب میشود و زمانی رخ می دهد که زانو ایمپلنت موجود را پس زده و نسبت به فلز آن واکنش آلرژیک نشان دهد که معمولا با عفونت اشتباه گرفته میشود.
بیماران مبتلا به این عارضه باید جراحی مجددی را برای برداشتن مفصل و تعویض آن انجام دهند.
بیمارانی هستند که به فلزات مفصل مصنوعی آلرژی داشته و این آلرژی موجب بروز تاول، تورم و یا بثورات میشود.
در موارد خیلی کمی این واکنش آلرژیک موجب ایجاد سردرد، اسهال و یا ضعف میشود و یا فرد عملکرد در ناحیه ایمپلنت را از دست می دهد.
از این رو باید چنان چه به فلزی حساسیت دارید حتما پیش از عمل به پزشک خود اطلاع داده و او را در جریان این موضوع قرار دهید.
مشکلات رایج پس از تعویض زانو
از مشکلات رایجی که بعد از تعویض مفصل زانو رخ می دهد می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- درد جزو رایج ترین عوارض انجام جراحی است.
- داشتن صدا و تق تق کردن ایمپلنت و یا پروتز
- وارد شدت آسیب های عصبی
- متورم شدن و سفت شدن زانو
- کاهش دامنه حرکتی
دلیل درد مداوم پس از تعویض زانو
درد ایجاد شده بعد از تعویض مفصل زانو به دلایل مختلف رخ می دهد.
از جمله عواملی که در بروز این درد دخیل هستند عبارتند از:
- به دلیل تحت تنش قرار گرفتن عضلات
- تغییر ایجاد شده در ساختار زانو
- التهاب ایجاد شده در محل عمل
- درست انجام نشدن جراحی
- داشتن عفونت در محل جراحی
- شل شدن ایمپلنت گذاشته شده
- وجود مشکلات پاتلوفمورال یعنی مشکلات کاسه زانو
موارد زیر نیز موجب بروز دردی مداوم در فرد بیمار میشوند:
- بورسیت
- سندروم درد منطقه ای پیچیده
- وجود عصب فشرده
علائم عفونت بعد از جراحی زانو
احتمال بروز عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل زانو کم است اما چنان چه در فرد بروز یابد به علائم زیر همراه است:
- داشتن تب بیشتر از ۳۸ درجه به صورتی که همراه با لرز باشد.
- گرم شدن پوست موجود در ناحیه زانو
- قرمز شدن و حساس شدن محل برش مربوط به جراحی
- بیشتر شدن میزان درد و تورم موجود
- سفت شدن و خشک شدن مفصل
- داشتن ترشحات غلیظ و چرکی از زخم
- خسته و بی حال بودن مداوم بیمار بعد از جراحی
چگونه از لخته خون بعد از جراحی زانو جلوگیری کنیم؟
ایجاد لخته خون جزو مشکلات جدی است که ممکن است بعد از جراحی در بیمار بروز یابد.
برای پیشگیری کردن از بروز لخته خون باید موارد زیر انجام گیرد:
- داشتن تحرک و راه رفتن
- انجام فیزیوتراپی و ورزش کردن
- استفاده کردن از دارو های ضد انعقاد خون مطابق با آنچه پزشک تجویز کرده است
- استفاده کرده از جوراب های فشاری
- مصرف زیاد مایعات
- خودداری از مصرف الکل
- توجه به تمام توصیه های مراقبتی پزشک در رابطه با دارو ها و مکمل های مصرفی
پیشگیری از عوارض تعویض مفصل زانو
برای کاهش عوارض تعویض مفصل زانو و پیشگیری از بروز آنها باید به نکات زیر توجه کرد:
- برای پیشگیری از لخته خون باید از دارو های ضد انعقاد خونی که پزشک تجویز می کند استفاده نمود و خیلی زود بعد از عمل حرکت کردن، راه رفتن و فیزیوتراپی را شروع کرد.
- برای پیشگیری از عفونت استفاده از آنتی بیوتیک بلافاصله بعد از جراحی
- پیشگیری از زمین خوردن از طریق استفاده از عصا و واکر هنگام راه رفتن
- رعایت کامل دستورالعمل ها و توصیه های پزشک
- داشتن سبک زندگی سالم
- ترک کردن سیگار و مشروبات الکلی
- مدیریت نمودن وزن
عوارض جراحی زانو در سنین بالا
افرادی که سن بالایی دارند و سالمند محسوب میشوند معمولا بعد آرتروز شدید مبتلا بوده و دامنه حرکتی در آنها کاهش یافته است.
با انجام جراحی تعویض مفصل زانو این افراد می توانند میزان درد زانو خود را کمتر کرده و توان حرکتی خود را افزایش دهند.
در کنار مزایای این عمل، انجام این جراحی برای افراد مسن با خطرات و عوارض زیر نیز همراه است:
- بروز عفونت به دلیل بالا بودن سن و ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن
- خونریزی
- درد و عدم راحتی در ناحیه زانو
- داشتن ضعف عضلانی
پیشگیری از دردهای مزمن پس از جراحی زانو
درد های مزمن بعد از جراحی زانو به دلایل چون شل شدن ایمپلنت، وجود عفونت، عدم هماهنگی و سازگاری ایمپلنت با بدن و …ایجاد میشوند.
- برای پیشگیری کردن از بروز درد های مزمن بیمار بعد از جراحی باید پیاده روی روزانه را شروع کند.
- دارو های تسکین دهنده درد را استفاده کند
- بعد از ورزش و پیاده روی پا های خود را بالا نگه داشته و از کمپرس سرد استفاده کند
- مانع از فشار زیاد روی مفصل شده و از چسب ها و کرم های ضد درد استفاده نماید
با انجام این کار ها تا حدودی می تواند از بروز درد پیشگیری نمود.
درمان خشکی زانو بعد از تعویض مفصل
برای درمان کردن و پیشگیری کردن از خشکی زانو بعد از جراحی تعویض مفصل می توان موارد زیر را به کار گرفت:
- از فشار آوردن به زانو بلای چند روز اول بعد از جراحی خودداری شود.
- دارو های تجویزی به درستی و کامل مصرف شود.
- از زیاد راه رفتن و برداشتن قدم های بزرگ خودداری شود.
- در صورت وجود علائم عفونت سریعا به پزشک مراجعه شود.
- دستورات پزشک برای انجام حرکت های ورزشی انجام گیرد.
- زانو در زمان دراز کشیدن و خوابیدن آویزان نباشد.
- به طور مرتب در جلسات فیزیوتراپی شرکت شود.
علائم لخته خون بعد از جراحی زانو
لخته خون جزو عارضه های ناشی از جراحی است و در صورت بروز با علائم زیر همراه می باشد:
- متورم شدن ساق پا
- گرم شدن قسمتی از پوست
- بالا رفتن ضربان قلب بیمار
- تب کردن بیمار
- وجود دردی مبهم در قسمت ساق پای بیمار
- برجسته و متورم شدن رگ ها
- وجود رنگ پریدگی و یا کبودی و یا سفیدی در رنگ پوست
روش‌های کاهش ریسک عفونت زانو
برای کاهش دادن ریسک عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل می توان موارد زیر را مورد توجه قرار داد:
- درمان کردن عفونت هایی که اخیرا در بدن وجود داشته است.
- ترک سیگار از سه ماه پیش از عمل
- کنترل نمودن مقدار قند خون
- درمان کردن مشکلات موجود در قسمت دندان و دهان
- استفاده از آنتی بیوتیک پیش از جراحی
- مصرف نکردن دارو های کورتیکواستروئید از چند ماه قبل
نکات مراقبتی پس از تعویض مفصل زانو
بعد از انجام جراحی تعویض مفصل زانو باید بیمار نکات مراقبتی زیر را مورد توجه قرار دهد:
- از عصا و واکر برای راه رفتن کمک بگیرد.
- پانسمان جراحی را به موقع و طبق توصیه های پزشک تعویض کند.
- از خیس کردن زخم جراحی و مرطوب نگه داشتن آن خودداری شود زیرا موجب بروز عفونت میشود.
- در اولین فرصت فیزیوتراپی شروع شود تا دامنه حرکتی گسترده تر شود.
- بعد از جراحی برای جلوگیری از لخته خون پیاده روی را شروع شود ولی از مدت زمان کم شروع گردد تا کمی بهبود یابد.
- تا ۴ هفته از رانندگی کردن خودداری شود.
- کارهای سنگین و ورزش های سنگین انجام نشود.
- وسایل سنگین بلند نشود.
- داروهای تجویزی به موقع و کامل مصرف شود.
- از نشستن طولانی مدت خودداری شود.
- از رژیم غذایی سالم و سرشار از فیبر استفاده شود.
- جهت بهبود درد و تورم از کمپرس یخ استفاده شود.
