درمان آسیب رباط

درمان آسیب رباط

رباط چیست؟ به نوار های کوتاهی که دارای بافت مقاوم و ساختار رشته ای هستند و از انعطاف پذیری لازم برخوردارند و بافت همبند آن فیبر های کلاژن زیادی را در خود دارد، رباط می گویند. رباط ها همانند بند و طناب موجب اتصال دو استخوان مخصوصا در قسمت مفاصل میشود. رباط ها باعث تثبیت […]

رباط چیست؟

به نوار های کوتاهی که دارای بافت مقاوم و ساختار رشته ای هستند و از انعطاف پذیری لازم برخوردارند و بافت همبند آن فیبر های کلاژن زیادی را در خود دارد، رباط می گویند.

رباط ها همانند بند و طناب موجب اتصال دو استخوان مخصوصا در قسمت مفاصل میشود.

رباط ها باعث تثبیت مفصل ها شده و یا قسمت انتهایی دو استخوان را به هم وصل می کند.

رباط ها شکل ها و اندازه های مختلفی دارند یکسری از آنها رشته های کوتاه هستند و یکسری دیگر به صورت رشته های باریک و پهن وجود دارند.

بعضی رباط ها نیز مانند کمان و قوس هستند با وجود رباط، استخوان های مفاصل زیاد دچار پیچ خوردگی نشده و نزدیک به هم قرار می گیرند و به در رفتگی دچار نمی شوند.

انواع رباط

انواع رباط
انواع رباط

رباط زانو

زانو دارای ۴ رباط اصلی است. رباط های زانو موجب اتصال استخوان ران به نام فمور به استخوان بزرگ ساق پا به نام درشت نی می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:

رباط صلیبی قدامی و یا ACL

رباط صلیبی قدامی در مرکز زانو قرار دارد و موجب کنترل حرکت و چرخش به سمت جلو در استخوان درشت نی می‌شود.

رباط صلیبی خلفی و یا PCL

این رباط واقع در مرکز زانو است و موجب کنترل حرکت پشت استخوان درشت نی می‌شود.

رباط طرفی داخلی و یا MCL

این رباط ثابت شده به قسمت داخلی زانو است.

رباط طرفی جانبی یا LCL

این رباط ثابت شده به قسمت خارجی زانو است.

از آسیب های شایع در قسمت زانو، ایجاد پیچ خوردگی در رباط صلیبی قدامی است که در زمان انجام ورزش هایی چون پرش و فرود که دارای توقف ناگهانی هستند رخ می دهد ورزش هایی چون فوتبال، بسکتبال، اسکی و غیره اتفاق می افتد.

آسیب رباط در زانو دارای درجه بندی های متفاوت است از جمله:

  • رگ به رگ شدن از نوع درجه ۱ که رباط دچار آسیب ملایم شده و کمی کش آمده است اما هنوز امکان ثابت نگه داشتن مفصل زانو توسط آن وجود دارد.
  • رگ به رگ شدن از نوع درجه ۲ که موجب شل شدن و کش آمدن رباط شده و نوعی پارگی جزئی به حساب می آید.
  • ر‌گ به رگ شدن از نوع درجه ۳ که موجب پارگی کامل رباط شده و رباط را به دو قسمت تقسیم می کند و موجب ناپایداری مفصل زانو می گردد.

رباط شانه

رباط های شانه باعث اتصال استخوان بازو به استخوان کتف شده و همچنین اتصال ترقوه (استخوان یقه) به قسمت بالایی تیغه شانه را نیز انجام می دهد.

با ایجاد کشیدگی در این استخوان شانه به صورت ناپایدار در می آید و معمولا ورزشکاران و جوانان با فشار به شانه ی خود به این عارضه مبتلا می‌شوند.

در هنگام سقوط برای مهار کردن خود با بازو نیز ممکن است رباط شانه دچار پیچ خوردگی و یا پارگی شود.

رباط مچ پا

مچ پا دارای چند رباط در اطراف خود است‌. رباط های اصلی که در بخش خارجی مچ پا قرار دارند شامل:

  • تالوفیبولار قدامی موجب اتصال استخوان تالوس به استخوان نازک نی در خارج مچ پا می‌شود.
  • تالوفیبولار خلفی نیز مانند قبلی موجب اتصال استخوان تالوس به استخوان نازک نی در خارج مچ پا می‌شود.
  • کالکانیوفیبولار که موجب اتصال استخوان درشت نی با پاشنه پا میشود‌

این سه رباط از قسمت استخوان نازک نی و یا فیبولا شروع می‌شوند.

رباط های قسمت های داخلی مچ پا به نام رباط دلتوئید معروف هستند و رباط جانبی بوده که موجب  وصل کردن استخوان درشت نی به استخوان های داخلی پا میشود.

در زمان پیچ خوردن پا این رباط ها کشیده شده و دچار آسیب میشوند‌‌.

رباط مچ دست و انگشت

مچ دست دارای بالای ۲۰ رباط است که موجب وصل شدن استخوان های مختلف به هم شده که از جمله مهم ترین آنها که ممکن است بیشتر دچار آسیب شوند می توان اسكافولونات و مجموعه فیبروكارتیلاژ مثلثی را نام برد.

انگشت شست توسط رباط همراه جانبی اولنار به استخوان زند واقع در قسمت زیرین ساعد وصل شده است و معمولا در زمان اسکی دچار پارگی و آسیب می‌شود.

رباط های گردن و ستون فقرات

رباط های موجود در قسمت ستون فقرات شامل رباط های فوق شانه ای که موجب خم شدن و حرکت گردن می‌شود و  رباط های نخاعی که به صورت غشایی رشته ای بوده و تا مهره هفتم گردن قرار دارند.

در صورت داشتن تغییر سرعت ناگهانی در هنگام تصادفات و ایجاد حرکتی شدید در قسمت ستون فقرات گردن، این رباط ها ممکن‌ است‌ دچار پارگی و آسیب شوند.

آسیب‌دیدگی رباط‌ چیست؟

مفصل زانو تنها به رباط ها و عضلات اطراف زانو تکیه می کند لذا این مفصل به آسانی می تواند آسیب ببیند.

ضربه مستقیم به ازنو و یا انقباض زیاد از حد عضله موجب آسیب به مفصل زانو می شود.

آسیب‌های رباط معمولاً در اثر کشیدگی، پیچ‌خوردگی یا پارگی رخ می‌دهند.

علائم آسیب رباط بسته به شدت آسیب شامل درد، تورم، ناتوانی در حرکت مفصل و احساس ناپایداری در مفصل آسیب‌دیده است.

آسیب به رباط‌ها به سه درجه تقسیم می‌شود:

  • درجه 1: کشیدگی خفیف و بدون پارگی
  • درجه 2: پارگی جزئی که باعث ناپایداری مفصل می‌شود
  • درجه 3: پارگی کامل رباط که نیاز به جراحی دارد

علائم آسیب دیدن رباط ها

علائم پارگی رباط صلیبی جدا از اینکه کدام رباط آسیب دیده است مانند هم هستند.

شدت پارگی نیز یه میزان آسیب بستگی دارد.

در ادامه به بررسی علائم آسیب دیدگی رباط می پردازیم.

صدا دادن مفصل

اگر  رباط به صورت کامل پاره شده باشد از محل مفصل آسیب دیده صدا شنیده می شود.

ورم کردن مفصل زانو

در صورت آسیب دیدن رباط ممکن است خونریزی داخل مفصل زانو رخ دهد که می تواند موجب ورم کردن مفصل شود.

میزان ورم به شدت آسیب بستگی دارد.

آسیب های خفیف ورم کمی را ایجاد کرده و پارگی کامل رباط موجب ورم زیاد در مفصل زانو می شود.

درد مفصل زانو

شدت درد به میزان آسیب وارد شده بستگی دارد.

حس ناراحتی زمان دست زدن به زانو

این وضعیت می تواند به دنبال آسیب دیدگی خفیف تا شدید ایجاد شود.

عدم توانایی در حرکت دادن زانو

زمانی که رابط کاملا پاره شده باشد دامنه حرکتی آن به صورت محسوسی کاهش پیدا می کند.

در صورت آسیب دیدگی خفیف فرد تا حدی می تواند زانوی خود را حرکت دهد.

حس خالی شدن زانو زمان ایستادن

این وضعیت می تواند موجب لنگیدن فرد نیز بشود.

تشخیص آسیب دیدگی رباط

در صورت وجود مشکل پزشک با پرسیدن سوالات به خصوص درمورد آسیب دیدگی ناحیه درد تلاش به تشخیص مشکل ایجاد شده می کند.

سپس پزشک مفصل زانوی شمارا معاینه کرده و با جرکت دادن زانو در موقعیت های مختلف وضعیت زانوی شمارا بررسی می کند.

بعد از معاینات اولیه پزشک می تواند تشخیص اولیه را انجام دهد.

در صورت آسیب های شدید رباط پزشک آزمایشات پیشرفته تر مانند ام آر آی را تجویز می کند.

آزمایشات پیشرفته می تواند پارگی ها را در رباط زانو مشخص کند.

در برخی موارد پزشک گرفتن عکس رادیولوژی را تجویز می کند.

اگر ورم زیادی در اطراف مفصل زانو اتفاق بیفتد پزشک احتمالا پیشنهاد می کند تا مقداری از مایعی که موجب ایجاد ورم مفصل شده است از ناحیه خارج شود.

راه های درمان آسیب دیدگی رباط ها

راه های درمان آسیب دیدگی رباط ها
راه های درمان آسیب دیدگی رباط ها

درمان آسیب رباط صلیبی

درمان کردن رباط صلیبی بستگی به میزان آسیب دیدگی دارد و با توجه به میزان آسیب دیدگی از روش های زیر استفاده می کنند:

انجام دادن کمک های اولیه

در موارد وجود آسیب جزئی از کمپرس یخ استفاده می کنند.

باید به پاها استراحت داده و آنها را بالا نگه دارید. برای تورم می توانید از باند های کشی استفاده نمایید.

استفاده کردن از عصا نیز جهت کاهش فشار روی ناحیه آسیب دیده گزینه مناسبی است.

استفاده کردن از دارو های ضد التهابی

با استفاده از داروهای ضد التهابی می‌ توان میزان درد و تورم موجود در زانو را کمتر کرد چنانچه میزان درد شما بسیار شدید باشد ممکن است که پزشک تزریق داروهای استروئیدی را برای شما تجویز نماید.

بستن زانو

بعضی از افرادی که ورزش می‌ کنند در صورت آسیب دیدن رباط صلیبی می ‌توانند با استفاده از بریس زانو به فعالیت‌ های ورزشی خود ادامه دهند.

انجام دادن فیزیوتراپی

که به چند روز فیزیوتراپی برای برگشتن زانوی شما به حالت عادی نیاز باشد.

در طی انجام دادن فیزیوتراپی باعث تقویت کردن عضلات موجود در اطراف زانو شده دامنه حرکتی فرد نیز بیشتر شود.

انجام دادن جراحی

چنان چه رباط صلیبی قدامی در زانو دچار آسیب شده باشد با مراجعه به متخصص ارتوپد همچون دکتر پیمان هاشمی توسط جراحی به درمان آن بپردازید.

جراح اقدام به برداشتن رباط آسیب دیده کرده و موجب جایگزینی قسمتی از تاندون با آن می‌شود.

این قسمت از تاندون از لحاظ ساختاری به رباط بسیار شباهت دارد.

جراح از تاندونی در قسمتی دیگر از زانوی فرد بیمار و با تاندون اهدایی توسط یک فرد فوت شده برای جایگزینی استفاده می کند.

در صورتی که موارد زیر وجود داشته باشد پزشک انجام جراحی را تجویز می کند:

  • درصورتیکه بیمار ورزشکار بوده و قصد ادامه دادن ورزش را داشته باشد مخصوصا در ورزش هایی که دارای پرش و چرخش است.
  • در صورتیکه بیشتر از یک رباط دچار آسیب دیدگی شده است و یا غضروف رشته ای واقع در زانو نیز دچار آسیب شده است.
  • آسیب ایجاد شده خم شدن زانو ی فرد را به همراه داشته باشد.

بعد از اینکه بیمار تحت جراحی قرار گرفت باید یکسری درمان های توان بخشی را نیز شروع کند تا موجب ثبات و عملکرد مناسب در زانو شود.

بازه زمانی مشخصی وجود ندارد که تعیین کرد با گذشت آن بیمار می تواند به ورزش خود بازگردد.

ولی به طور کلی حدود یک سال و یا بیشتر زمان لازم است تا ورزشکار بتواند دوباره به ورزش بازگردد.

برای بازگشتن ورزشکار به ورزش خود پزشک و فیزیوتراپیست او طی انجام آزمایشات توانبخشی دوره ای شرایط بیمار را ارزیابی می کنند تا میزان قدرت پایداری فرد و الگو های حرکتی وی را بررسی کنند. 

درمان آسیب دیدگی مچ پا

پیچ خوردن مچ پا جزو آسیب های شایعی است که برای افراد رخ می دهد‌ و دلیل آن قرار گرفتن پای افراد در سطحی نامناسب و ناهموار است.

افراد زیادی هستند که مرتب به این عارضه دچار می‌شوند.

زمانی که یک الی چند رباط در قسمت خارجی مچ پا دچار کشیدگی و پارگی شود پیچ خوردگی رخ می دهد و برای فرد با درد و تورم همراه است به گونه ای که قادر به راه رفتن نیست.

انجام دادن درمان‌ های خانگی برای آسیب دیدن رباط مچ پا موثر هستند.

اما باید بعد از آسیب دیدگی حتماً به پزشک مراجعه کنید تا میزان شدت آسیب دیدگی را بررسی کرده و در صورت شدید بودن میزان آسیب دیدگی ممکن است که نیاز به انجام جراحی روی مچ پا باشد.

اگر بیمار به پزشک مراجعه نکند ممکن است که میزان این آسیب دیدگی بیشتر شود.

چنانچه پزشک آسیب دیدگی را بررسی کرد و مطمئن شدید که میزان آسیب دیدگی جزئی است می ‌توانید با انجام درمان‌ های خانگی این آسیب دیدگی را درمان کنید.

در درمان ‌های خانگی می ‌توانید از باند های کشی استفاده کنید مچ پای خود را ببندید و همچنین میزان استراحت خود را بیشتر کنید تا به پای خود فشار وارد نشود و زودتر بهبود پیدا کند.

می ‌توانید کمپرس آب سرد را نیز به کار ببرید تا باعث تسکین درد و تورم شود.

صورت آسیب دیدن ربات مچ پا بهتر است که دو الی ۸ هفته استراحت کنید تا ربات کاملاً ترمیم شده و بهبود پیدا کند و بعد از آن دوباره فعالیت ورزشی خود را می‌ توانید شروع کنید.

درمان آسیب دیدن رباط شانه

ایمن ترین روشی که جهت درمان و ترمیم رباط شانه مورد استفاده قرار می گیرد استفاده از روش جراحی آرتوسکوپی است.

استفاده از عمل باز جزو اولین روش های اختصاصی جهت انجام درمان اختصاصی محسوب می‌شود و در مواقعی که مشکلات حاد برای رباط ها رخ داده است از این روش جراحی استفاده می کنند.

شدت آسیب دیدگی در دو طیف قرار می گیرد. طیف اول آسیب دیدگی های شدید را شامل می‌شود که باید برای درمان آن از جراحی های باز توسط متخصصین استفاده می‌شود.

طیف دوم مواقعی است که آسیب دیدگی جزئی است و نیاز به جراحی از طریق برش های کوچک می باشد‌.

دیگر درمان های مربوط به آسیب دیدگی رباط شانه که غیر جراحی هستند شامل موارد زیر میشود:

  • استفاده کردن از ماساژ برای تقویت کردن عضلات موجود در شانه و بهتر شدن حرکات فرد از طریق انجام حرکات اصلاحی
  • انجام دادن تمریناتی جهت افزایش دادن دامنه حرکتی و فیدبک جهت کنترل پیدا کردن بیمار روی حرکات خود.
  • استفاده از دارو های مسکن و قرص هایی که جهت ترمیم استفاده می‌شود.
راه های درمان آسیب دیدگی رباط ها
راه های درمان آسیب دیدگی رباط ها

درمان رباط مچ دست

ابتدا در صورت آسیب دیدن مچ دست باید پزشک مراجعه کنید پزشک رباط های مچ دست را مورد بررسی قرار می‌ دهد.

میزان و شدت آسیب دیدگی را مشخص می ‌کند و با توجه به آن بهترین روش درمان را انتخاب می‌ کند.

در صورتی که آسیب دیدگی مچ دست از درجه یک و دو باشد با استفاده از روش‌ های غیر جراحی می ‌توان آن را درمان نمود که این روش‌ ها عبارتند از:

باید برای مدت زمان مشخصی از بلند کردن اجسام سنگین و انجام کارهای سنگین خودداری کنید و استراحت نمایید.

استفاده از کمپرس یخ می‌توانید میزان درد و تورم موجود در ناحیه آسیب دیده را کمتر کند.

یخ را باید در پارچه پیچیده و سپس روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید و از قرار دادن یخ به صورت مستقیم روی آن ناحیه خودداری کنید.

این کار را دو الی سه بار در هر روز و هر بار به مدت ۲۰ دقیقه انجام دهید.

استفاده کردن از نوار کشی به صورتی که می‌ توان ناحیه آسیب دیده را با استفاده از باند های کشی ببندید.

بالا نگه داشتن دست به صورتی که دست بالاتر از قلب قرار بگیرد و میزان تورم آن کمتر شود و از آویزان نگه داشتن آن خودداری کنید.

می ‌توان از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نیز استفاده کرد تا میزان درد و تورم کاهش پیدا کند.

ممکن است استفاده از آتل نیز برای شما تجویز گردد.

روش جراحی یکی دیگر از روش های درمان آسیب دیدگی به رباط دست است که در صورت آسیب دیدگی شدید و پاره شدن رباط انجام می‌شود.

عمل جراحی رباط مچ دست به چهار صورت انجام می‌گیرد که عبارتند از:

استفاده از جراحی آرتوسکوپی

از جدیدترین روش ‌های درمان پارگی ربات است که در آن با ایجاد کردن پارگی های کوچک و ابزارهای کوچک و دوربین لیزری اقدام به ترمیم ربات مچ دست می ‌کنند.

به کار بردن پین

این روش با استفاده از پین باعث محکم نگه داشتن استخوان ‌های مچ دست در جای خود شده‌ تا رباط آسیب دیده بهبود پیدا کند بعد از آنکه رباط آسیب دیده بهبود یافت پین های مورد نظر را از محل خارج می ‌کنند.

انجام دادن جراحی ترمیمی

زمانی که از آسیب دیدگی رباط ‌ها مدت زمان زیادی گذشته باشد از این روش جراحی استفاده می ‌کنند.

با جایگزین کردن قسمتی از تاندون به جای ربات آسیب دیده باعث ترمیم آن ناحیه می‌شوند و در طی زمان ترمیم نیز با استفاده از پین موجب ثابت ماندن استخوان می‌شوند.

ترمیم کردن از طریق روش همجوشی

چنانچه از زمان آسیب دیدگی مدت زیادی گذشته باشد و فرد به آرتریت در ناحیه مچ دست نیز مبتلا شده باشد

استخوان ‌های مچ دست را به همدیگر جوش می ‌دهند تا در جای خود محکم قرار گیرند و فیکس شوند و با این گونه مانع از برخورد آنها به یکدیگر می‌شود.

درمان آسیب دیدگی رباط گردن

برای درمان آسیب دیدگی رباط گردن از روش های زیر استفاده می کنند:

استفاده کردن از فیزیوتراپی

فیزیوتراپیست برنامه ای را برای فرد طراحی می ‌کند تا با توجه به آن عضلات گردن تقویت شده و میزان انعطاف پذیری آن بیشتر شود.

با انجام دادن حرکات دستی توسط فیزیوتراپیست دامنه حرکتی فرد بیشتر شده و میزان درد آن کمتر می ‌گردد.

استفاده کردن از آتل یا بریس

استفاده از آتل باعث می‌شود که از وارد شدن فشار های نا مطلوب به گردن و عضلات آن جلوگیری شود و به عنوان ساپورت گردن به کار رود‌‌.

استفاده از آتل موجب کم شدن درد در این ناحیه می‌شود.

استفاده از دارو های ضد درد

استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی موجب کم شدن مقدار التهابات و درد در این ناحیه شده و شامل استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن و … است. باید این دارو ها را با تجویز پزشک مصرف نمود.

استفاده کردن از کمپرس یخ

جهت تسکین درد و تورممی توانید از کمپرس یخ استفاده کنید.

انجام دادن ماساژ درمانی

با انجام ماساژ موجب شل شدن عضلات شده و میزان گردش خود به بافت ها را بیشتر کرده و در نتیجه درد را کمتر می کند.

استفاده کردن تراکشن‌

جزو روش های موثر برای درمان درد گردن ناشی از کشیدگی است. به دلیل کشش و رگ به رگ شدن و گرفتگی عضلات از تراکشن مکانیکی استفاده شده و وزنه هایی ۳‌.۵ کیلویی تا ۵ کیلویی را برای ۲ تا ۳ بار در روز به مدت نیم ساعت به کار می برند.

در این روش معمولا از شل کننده عضلات و گرما جهت ایجاد تاثیر بهتر استفاده می کنند.

پیشگیری از آسیب رباط‌ها

پیشگیری از آسیب رباط‌ها
پیشگیری از آسیب رباط‌ها

برای پیشگیری از آسیب‌دیدگی رباط‌ها، انجام تمرینات مناسب برای تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل اهمیت زیادی دارد.

همچنین، در ورزش‌هایی که احتمال آسیب به رباط‌ها زیاد است، استفاده از تجهیزات محافظتی مانند بریس زانو یا آتل توصیه می‌شود.

 تمرینات تقویتی

تمرینات تقویتی برای عضلات اطراف مفاصل، به خصوص عضلات چهار سر ران و عضلات ساق پا، می‌تواند به تثبیت مفاصل و کاهش خطر آسیب‌دیدگی رباط‌ها کمک کند.

گرم کردن قبل از ورزش

گرم کردن قبل از انجام هرگونه فعالیت بدنی می‌تواند باعث کاهش احتمال کشیدگی و پیچ‌خوردگی رباط‌ها شود.

همچنین، انجام تمرینات کششی به افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل کمک می‌کند.

استفاده از تجهیزات محافظتی

در ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال و اسکی که فشار زیادی به مفاصل وارد می‌شود، استفاده از بریس‌ها و آتل‌ها می‌تواند مفاصل را محافظت کرده و خطر آسیب‌دیدگی رباط‌ها را کاهش دهد.

پارگی و کشیدگی رباط زانو چه تفاوتی باهم دارند؟

پارگی و کشیدگی زانو آسیب های متفاوت رباط زانو هستند.

کشیدگی زانو هنگامی است که رابط زانو به شدت کشیده شده اما هنوز پاره نشده است.

اما پارگی رباط زانو زمانی است که رباط به طور کامل پاره شود.

پارگی رباط زانو آسیبی شدیدتر بوده که نیاز به درمان فوری دارد.

پارگی رباط زانو ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد اما کشیدگی مفصل زانو با فیزیوتراپی و داروهای ضدالتهابی درمان می شود.

تصویر دکتر پیمان هاشمی

دکتر پیمان هاشمی

دکتر پیمان هاشمی دوره پزشکی عمومی را در دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دوره تخصص ارتوپدی را در بیمارستان شفا یحیائیان تهران سپری کردند.
در حال حاضر به شکل تخصصی جراحی های تعویض مفصل زانو ولگن، آرتروسکوپی زانو، پارگی تاندون های شانه، تنگی کانال مچ دست و انحراف انگشتان پا را انجام می دهند.

4 پاسخ

    1. جراحی معمولاً در مواردی که آسیب رباط شدید است، مانند پارگی کامل یا ناپایداری شدید مفصل، و زمانی که درمان‌های غیرجراحی نتوانند به بهبود عملکرد یا کاهش درد کمک کنند، در نظر گرفته می‌شود.

    1. برای پیشگیری از آسیب‌های رباطی، می‌توان از تمرینات تقویتی برای عضلات اطراف مفصل، تکنیک‌های صحیح حرکتی و ورزشی، و استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب استفاده کرد. همچنین، حفظ وضعیت بدنی صحیح و انجام تمرینات گرم کردن و کششی قبل از فعالیت‌های ورزشی می‌تواند به کاهش خطر آسیب کمک کند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *